Πρόγραμμα εκδηλώσεων
χειμώνας-άνοιξη 2010
 

30 Οκτωβρίου 2009-26 Φεβρουαρίου 2010

Βερολίνο
Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού

Εγκαίνια:
Πέμπτη, 29 Οκτωβρίου 2009, 8.00 μ.μ.
 

Ώρες κοινού: 10.00 π.μ.-4 μ.μ.

«5 griechische Künstler der Sammlung Bogiatzis:
Chrysa, Kaniaris, Kounellis, Pavlos, Samaras»
Gruppenausstellung
Kuratorin: Maria Kotzamani
 
 

Η έκθεση «5 Έλληνες Καλλιτέχνες από τη Συλλογή Μπογιατζή: Κανιάρης, Κουνέλλης, Παύλος, Σαμαράς, Χρύσα» περιλαμβάνει έργα πέντε σύγχρονων, διεθνώς καταξιωμένων Ελλήνων καλλιτεχνών, οι οποίοι, με την εξαίρεση του Βλάση Κανιάρη, ζουν και δημιουργούν εκτός Ελλάδος κι έχουν συμβάλει με το έργο τους σε σημαντικά, διεθνή καλλιτεχνικά ρεύματα των τελευταίων δεκαετιών. Έργα των πέντε καλλιτεχνών βρίσκονται στις πιο γνωστές συλλογές μουσείων και ιδιωτών σε ολόκληρο τον κόσμο, και η διεθνής βιβλιογραφία έχει ασχοληθεί εκτενώς με το έργο τους.

Ο Γιάννης Κουνέλλης, από τους πρωτοπόρους της arte povera, δουλεύοντας με απλά, πρωτογενή υλικά της βιομηχανικής εποχής (λαμαρίνα, ατσάλι, πέτρα, ξύλο, λινάτσα, κάρβουνο) συμμετέχει στην παρούσα έκθεση με χαρακτηριστικά έργα της προσωπικής του πορείας.
Το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού έχει τη χαρά να παρουσιάσει έργα του Κουνέλλη για δεύτερη φορά στο Βερολίνο, ύστερα από την τελευταία μεγάλη αναδρομική έκθεση στη Νέα Εθνική Πινακοθήκη του Βερολίνου το 2007-2008.

Ο Σαμαράς, επίκαιρος όσο ποτέ και λόγω της παρουσίας του στο Ελληνικό Περίπτερο στην φετινή Biennale της Βενετίας, εκπροσωπείται στην έκθεση με δύο μεγάλες συνθέσεις patchwork και δύο από τα περίφημα κουτιά του με τις βελόνες και τα αιχμηρά υλικά.

Ο Παύλος, καλλιτέχνης της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας, εκπροσωπείται με έργα που πραγματοποιήθηκαν κατά κύριο λόγο στο Βερολίνο, την εποχής που ήταν υπότροφος του DAAD: ένα δέντρο υπερφυσικού μεγέθους από τη σειρά του «Δάσους», έναν τεράστιο αγρό, καθώς και ένα δείγμα της τελευταίας δουλειάς του, την οποία παρουσίασε το 2008 στο Παρίσι στο αφιέρωμα στην pop art.

Εμπνευσμένη από το Βερολίνο είναι και η δουλειά του Βλάση Κανιάρη, με δύο χαρακτηριστικά έργα από τη σειρά των «Gastarbeiter», ένα εικαστικό σχόλιο με εύστοχες πολιτικές και κοινωνικές αναφορές.

Το έργο της Χρύσας, γνωστής για τα μνημειακά έργα και τις εγκαταστάσεις της, για τις οποίες χρησιμοποιεί λάμπες νέον, έχει τις αναφορές του στο σύγχρονο αστικό περιβάλλον της Νέας Υόρκης.

Ψηφιακή πινακοθήκη

12 Ιανουαρίου 2010, 7:00 μ.μ.

Βερολίνο
Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού

«Θανάσης Πετσάλης-Διομήδης: Η Καμπάνα της Αγια - Τριάδας»
Βιβλιοπαρουσίαση. Εκδοτικός οίκος Pandora, Zehdenick 2009.
Μετάφραση: Dr. Dieter Motzkus

Ο Θανάσης Πετσάλης-Δομήδης (1904-1995), έγραψε το 1942, „τον καιρό της γερμανοϊταλικής κατοχής“, όπως ενδεικτικά σημειώνει ο ίδιος, την αριστουργηματικά χυμένη Καμπάνα της Αγια-Τριάδας (εκδ. 1949), μια ιστορία ή χρονικό, που περιγράφει τις περιπέτειες μιας μικρής εκκλησίας από το 1304 ως το 1885, περιπέτειες που συμπυκνώνουν σ’ έναν ελάχιστο χώρο τις περιπέτειες της φυλής και την ιστορική της πορεία μέσα σε έξι αιώνες.»

(Λίνος Πολίτης)

Ομιλητές:

η Α.Ε. κ. Τάσος Κριεκούκης, πρέσβης της Ελληνικής Δημοκρατίας στο Βερολίνο
κ. Μαρίνα Πετσάλη-Διομήδη
κ. Dieter Motzkus, φιλόλογος,  μεταφραστής του βιβλίου
κ. Marianne Schneider, εκδότρια του βιβλίου.

18 Ιανουαρίου 2010, 7:00 μ.μ.

Βερολίνο
Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού

«Μελωδικά ποικίλματα στη Βυζαντινή Μουσική»
εργαστήριο υπό την επίβλεψη του συνθέτη Γιώργου Κυριακάκη και του μουσικού συνόλου AΡKYS.
 

2 Φεβρουαρίου 2010, 8:00 μ.μ.

Βερολίνο
Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού

«Nell’autunno di Bisanzio» (Στο φθινόπωρο του Βυζαντίου)
συναυλία με τους: „Ex Silentio“, Θεοδώρα Μπάκα και την Ομάδα ΑΡΚΥΣ.

Μουσική της Πρώιμης Αναγέννησης από την Ιταλία και το Βυζάντιο
Έργα των Guillaume Dufay, Beltrame Feragut, Μανουήλ Χρυσάφη, Johannes Legrant
 

16 Φεβρουαρίου 2010, 8:00 μ.μ.

Βερολίνο
Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού

Παραγωγή: Περικλής Χούρσογλου, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, ΕΡΤ, Nova

Είσοδος ελεύθερη

«Ο διαχειριστής»
Μια ταινία του Περικλή Χούρσογλου
Ελλάδα 2009, 92', ελληνικά με αγγλικούς υποτίτλους.

Παίζουν: Περικλής Χούρσογλου, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Ευσταθία Τσαπαρέλη, Κώστας Βουτσάς, Κατερίνα Γιουλάκη κ.ά.

Ο Παύλος κοντεύει να πενηνταρίσει. Με δύο παιδιά που τα πηγαίνει κάθε πρωί στο σχολείο, την πολυκατοικία στην οποία είναι διαχειριστής, την αποχέτευση ξεχαρβαλωμένη, τη μάνα του που δεν εννοεί να καταλάβει πως ο γιος της είναι παντρεμένος με άλλη γυναίκα, τη γυναίκα του, που μετά 10 χρόνια γάμου τον νιώθει ολοένα να απομακρύνεται. Όμως ο Παύλος έχει ένα όραμα, να κάνει τον μικρό αυτόν κόσμο καλύτερο.
Μέσα σ' όλα αυτά, ένα κορίτσι, η Γιάννα, με τα μισά χρόνια του Παύλου. Πρώτη θ' αγγίξει το χέρι του Παύλου, πρώτη φορά ο Παύλος θα φιλήσει μια άλλη γυναίκα. Ένα δώρο είναι η Γιάννα για τον Παύλο
"Κανένα δέντρο δεν φτάνει τον ουρανό", λέει μια παροιμία. Κι άλλη βλάβη, κι άλλα λεφτά, οι εργάτες θα φύγουν, οι σωλήνες θα χάσκουν πάντα, πάντα η μάνα θα τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια του γιου της, ολοένα πιο πολύ θα λείπει ο Παύλος στη Νίκη. Ακόμα και η Γιάννα, το "δώρο", θα γίνει βάρος
Η ζωή δεν είναι μονάχα πικρή. Ένα δροσερό αεράκι θα φυσήξει και θα δείξει στον Παύλο πως η λύση που ψάχνει είναι μέσα του.

Ο Περικλής Χούρσογλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1955. Σπούδασε μαθηματικά και κινηματογράφο. Δούλεψε δίπλα σε σημαντικούς σκηνοθέτες, κυρίως στον Παντελή Βούλγαρη, που υπήρξε ο δάσκαλός του. Από το 2004 διδάσκει σκηνοθεσία στο Τμήμα Κινηματογράφου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και υποκριτική στη Δραματική Σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος.

Τρίτη, 9 Μαρτίου 2010, 8.00 μ.μ.

Βερολίνο
Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού

Το εξώφυλλο του τελευταίου βιβλίου του Χάγκεν Φλάισερ
Οι πόλεμοι της μνήμης: ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος στη δημόσια ιστορία. Αθήνα 2008

„…όχι ακόμη εντελώς λησμονημένο”:
Ελληνογερμανικές σχέσεις στη σκιά του πολέμου

Διάλεξη του καθηγητή Χάγκεν Φλάισερ

Εκδήλωση του Συλλόγου Φίλων του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Βερολίνου, στο πλαίσιο της απονομής του Μεταλλίου του Συλλόγου στον καθηγητή Χάγκεν Φλάισερ.

17 Μαρτίου-21 Μαΐου 2010

Βερολίνο
Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού

Εγκαίνια:
Τρίτη, 16 März 2010, 20 Uhr

"Landscape of tree on the magic carpet with bystanders"
80x115 cm, Öl auf Leinwand, 2009

«Ταξίμι με το μαγικό χαλί»
Έκθεση ζωγραφικής με έργα του Δαυίδ Μπενφοράδο.
 

Στην έκθεση «Ταξίμι με το Μαγικό Χαλί» ο Δαυίδ Μπενφοράδο παρουσιάζει την τελευταία εικαστική δουλειά του στο παράρτημα του Ελληνικού Ίδρυματος Πολιτισμού στο Βερολίνο.
Το λογοπαίγνιο Ταξίδι-Ταξίμι αναφέρεται στον ανατολίτικο μουσικό όρο Ταξίμι, αυτοσχέδια εισαγωγή στο κυρίως μουσικό θέμα της εκάστοτε σύνθεσης στη βυζαντινή, την οθωμανική, την αραβοπερσική και τη σεφαραδίτικη-εβραϊκή μουσική. Ακολουθώντας αυτήν τη δομή, ο καλλιτέχνης αναζητεί την προσέγγιση του έργου του στην πνευματική διάσταση του αραβικού πλαγίαυλου (νέυ).
Η χρωματική αφθονία στα τελάρα του ενισχύει την αίσθηση της μετάβασης σε έναν μαγικό κόσμο, όπου τα δέντρα ταξιδεύουν πάνω σε μαγικά χαλιά και σοφές κατσίκες μας κοιτούν με ήρεμα και αινιγματικά χαμόγελα.
Είτε σαν σε όνειρο είτε σαν σε παραμύθι, το όραμα που αποπνέουν τα έργα του Δαυίδ Μπενφοράδο στρέφουν την προσοχή μας στον ζωτικό ρόλο της φαντασίας, έτσι ώστε αυτή να αποτελέσει ξανά το ζωτικό συστατικό της δημιουργίας.

Βασισμένο σε κείμενο της Βαλεντίνα Ούνγκαρο

Ο Δαυίδ Μπενφοράδο γεννήθηκε το 1977 στην Αθήνα και σήμερα ζει στο Βερολίνο.
Σπούδασε στο Brandeis University στη Βοστόνη, με καθηγητές τους Graham Campbell, Susan Lichman, Tom Bills und Enriko Gatson, καθώς και στο Ουγγρικό Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών στη Βουδαπέστη, με καθηγητή τον ζωγράφο Akos Birkas.
Επίσης συμμετείχε σε καλλιτεχνικές δράσεις στη Δανία, την Ουγγαρία και την Πολωνία.
Τα έργα του έχουν παρουσιαστεί σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις στο Waltham των ΗΠΑ, καθώς και στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα, τη Βουδαπέστη και το Βερολίνο.

18-21 Μαρτίου 2010

Λειψία
Διεθνής Έκθεση Βιβλίου
Halle 4, D 401

Εισιτήρια: Ημερήσιο                   11 €
Ημερήσιο μειωμένο                      9 €
απογευματινό (από τις 3:30 μ.μ.) 6 €

Συνδιοργάνωση:

- DAAD/Berliner Künstlerprogramm

- Εσθονική Πρεσβεία (Βερολίνο)

- Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού (Βερολίνο)

- Ιρλανδική Πρεσβεία, Μορφωτική Υπηρεσία (Βερολίνο)

- Κροατική Πρεσβεία/Μορφωτική Υπηρεσία/Ίδρυμα S. Fischer (Βερολίνο)

- Centre national de littérature, Mersch (Λουξεμβούργο)

- Πρεσβεία Μάλτας, Μορφωτική Υπηρεσία (Βερολίνο) / Malta Council for Culture and the Arts

- Ρουμανικό Μορφωτικό Ινστιτούτο ›Titu Maiorescu‹ (Βερολίνο)

- Σερβική Πρεσβεία (Βερολίνο), ΥΠ.ΠΟ. Σερβίας

- Collegium Hungaricum Βερολίνου – Ουγγρικό Μορφωτικό Ινστιτούτο

«Μικρές Γλώσσες/Μεγάλες Λογοτεχνίες»
Αναγνώσεις και βιβλιοπαρουσιάσεις στη Λειψία και στο Βερολίνο.

Η άνοιξη του 2010 προσφέρεται και πάλι για λογοτεχνικές αποκαλύψεις από 11 ευρωπαϊκές χώρες, στο forum "Kleine Sprachen-Große Literaturen", στην Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Λειψίας. Πρόκειται για συγγραφείς που είναι ήδη γνωστοί στην χώρα τους, αλλά δεν έχουν ακόμη καταφέρει να γνωρίσουν την διεθνή αναγνώριση που θα έπρεπε, κυρίως λόγω της περιορισμένης διάδοσης της γλώσσας στην οποία γράφουν.

Οι δώδεκα συγγραφείς που λαμβάνουν μέρος στο πρόγραμμα λογοτεχνικών αναγνώσεων παρουσιάζονται ανά ζεύγη, με κριτήριο ομοιότητες στη γραφή ή στη θεματολογία τους, και πραγματοποιούνται στο ειδικό forum που έχει παραχωρήσει η έκθεση στους διοργανωτές, καθώς και στην πόλη της Λειψίας.

Επιλογή ολόκληρου του προγράμματος παρουσιάζεται κάθε χρόνο την Δευτέρα μετά το τέλος της Έκθεσης Βιβλίου, στο Λογοτεχνικό Εργαστήριο (Literaturwerkstatt) στο Βερολίνο.

 Επιλογή από το πρόγραμμα:

Παρασκευή, 19 Μαρτίου, 2.00-3.00 μ.μ.
Λογοτεχνική παρουσίαση με τη Μάρω Δούκα και την Eeva Park (Εσθονία)
Συντονισμός: Irja Grönholm

Η Μάρω Δούκα γεννήθηκε τον Ιανουάριο του 1947 στα Χανιά. Σπούδασε αρχαιολογία στο Ε.Κ. Πανεπιστήμιο Αθηνών, και ζει στην Αθήνα από το 1966. Πρώτη φορά δημοσίευσε κείμενό της, τη συλλογή διηγημάτων Η Πηγάδα, Κάτι άνθρωποι, Πού ΄ναι τα φτερά;, το 1974, ενώ το πρώτο της μυθιστόρημα Η αρχαία σκουριά κυκλοφόρησε το 1979. Κείμενά της, διηγήματα και επιφυλλίδες έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και ημερήσιες εφημερίδες, ενώ μυθιστορήματα και διηγήματά της έχουν μεταφραστεί στις σημαντικότερες ευρωπαϊκές γλώσσες.
Το μυθιστόρημά της Αθώοι και φταίχτες (Αθήνα 2007) κινείται σε πολλαπλές ειδολογικές κατευθύνσεις και χρονικά επίπεδα: ένας αινιγματικός φόνος που απασχολεί την αστυνομία, καθώς και η ιστορία μιας οικογένειας αποτελούν τη βάση για μια κριτική ματιά στην κλειστή Κρητική κοινωνία, αλλά επίσης και για την εκτενή αναφορά στο (κυρίως οθωμανικό) πολυεθνικό και πολυγλωσσικό παρελθόν της Κρήτης και για το δράμα της Ιστορίας της. Παρά την παράλληλη χρήση διαφορετικών λογοτεχνικών ειδών (αστυνομικό μυθιστόρημα, οικογενειακή saga, ιστορικό μυθιστόρημα), η οποία απαιτεί εν μέρει λεπτομερείς αναφορές στην ιστορία της πόλης, αποτέλεσμα προφανώς μακράς και επιμελούς έρευνας, η Δούκα καταφέρνει να τονίσει το ιδιαίτερο στίγμα της: οι χαρακτήρες είναι πλαστικοί και δρουν με φόντο έναν πειστικό και καλοστημένο καμβά ιδιαίτερων ψυχικών καταστάσεων και σχέσεων.

(Κωνσταντίνος Κοσμάς)

Η Eeva Park γεννήθηκε το 1950 στο Ταλίν της Εσθονίας, εργάστηκε ως διακοσμήτρια πορσελάνης και μεταξιού, και από το 1985 ασχολείται συστηματικά με τη συγγραφή. Μέχρι στιγμής έχει δημοδιεύσει τρία μυθιστορήματα, τέσσερις συλλογές διηγημάτων και πέντε ποιητικές συλλογές, έχοντας κερδίσει αρκετά βραβεία και διακρίσεις. Έργα της έχουν μεταφραστεί στα Φινλανδικά, τα Αγγλικά, τα Νορβηγικά, τα Ρωσικά, τα Σουηδικά και τα Ουγγρικά. Το μυθιστόρημα  FALLE, UNENDLICH είναι το λογοτεχνικό της πρωτόλειο στη Γερμανία, και έχει ήδη γίνει η κινηματογραφική του μεταφορά στη Σουηδία.

(Irja Grönholm)

Ολόκληρο το πρόγραμμα σε μορφή pdf

Πέμπτη, 18 Μαρτίου 2010, 8.00 μ.μ.

Βερολίνο
Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού

Εξώφυλλο του μυθιστορήματος Αθώοι και φταίχτες (Αθήνα 2007)

«Αθώοι και ένοχοι»
Λογοτεχνική παρουσίαση και συζήτηση με τη Μάρω Δούκα.

Συντονισμός: Άννα Λαζαρίδου
Μετάφραση αποσπάσματος: Birgit Hildebrand

Η Μάρω Δούκα γεννήθηκε τον Ιανουάριο του 1947 στα Χανιά. Σπούδασε αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ζει στην Αθήνα από το 1966. Εμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 1974 με τη συλλογή διηγημάτων Η Πηγάδα, Κάτι άνθρωποι, Πού ΄ναι τα φτερά;, το πρώτο της μυθιστόρημα Η αρχαία σκουριά κυκλοφόρησε το 1979. Διηγήματα και επιφυλλίδες της έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και ημερήσιες εφημερίδες, ενώ μυθιστορήματα και διηγήματά της έχουν μεταφραστεί στις σημαντικότερες ευρωπαϊκές γλώσσες.

Το μυθιστόρημα Αθώοι και φταίχτες (Αθήνα 2007) κινείται σε πολλαπλές ειδολογικές κατευθύνσεις και χρονικά επίπεδα: ένας αινιγματικός φόνος που απασχολεί την αστυνομία, καθώς και η ιστορία μιας παλιάς οικογένειας είναι η αφετηρία για μια κριτική ματιά στην κλειστή κρητική κοινωνία, αλλά επίσης και για την εκτενή αναφορά στο (κυρίως οθωμανικό) πολυεθνικό και πολυγλωσσικό παρελθόν της Κρήτης. Παρά την παράλληλη χρήση διαφορετικών λογοτεχνικών ειδών (αστυνομικό μυθιστόρημα, οικογενειακή saga, ιστορικό μυθιστόρημα), η οποία απαιτεί εν μέρει λεπτομερείς αναφορές στην ιστορία της πόλης των Χανίων και της Κρήτης γενικότερα, αποτέλεσμα μακράς και επιμελούς έρευνας, η Δούκα δεν παραμελεί το ιδιαίτερο στίγμα της: οι χαρακτήρες είναι ζωντανοί και δρουν με φόντο έναν πειστικό και καλοστημένο καμβά ιδιαίτερων ψυχικών καταστάσεων και σχέσεων.

Γεννήθηκα το 1947 στα Χανιά. Από το 1966 ζω στην Αθήνα. Το πρώτο μου βιβλίο το εξέδωσα το 1974. Το Αθώοι και φταίχτες, τριάντα χρόνια αργότερα, ας θεωρηθεί πρόσκληση χωρίς ομιλητές και μεζεδάκια στη γιορτή που δεν θα κάνω για τα τριαντάχρονά μου.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Πέμπτη, 29 April 2010,  8.00 μ.μ.

Βερολίνο
Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού

«Η Βέρμαχτ στην Ελλάδα - και τα παιδιά της»
βιβλιοπαρουσίαση και συζήτηση με την εκδότρια του τόμου και ιστορικό Kerstin Muth

Η ελληνική ιστορία κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου είναι ελάχιστα γνωστή στο ευρύ κοινό εκτός Ελλάδος. Αλλά ακόμη και στην Ελλάδα ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά για την ιδιωτική ιστορία των «παιδιών της Βέρμαχτ» - θέμα που εξακολουθεί και σήμερα να αποτελεί ταμπού. Τα περισσότερα από τα «Γερμανάκια» έχουν προτιμήσει τον δρόμο της σιωπής. Ωστόσο, με το πέρασμα του καιρού και σε προχωρημένη πλέον ηλικία εξασφαλίζεται η απαραίτητη ηρεμία και η απόσταση από τα γεγονότα, επιτρέποντας να βγουν στην επιφάνεια γεγονότα απωθημένα επί δεκαετίες, συμφιλιώνοντας ανθρώπους τόσο με την ιστορία, όσο και με την ίδια τη βιογραφία τους.

Βασισμένο σε συνεντεύξεις με παιδιά Γερμανών στρατιωτών στην Ελλάδα, το βιβλίο εξετάζει τον καθημερινό τους βίο· παράλληλα τίθενται νέα ερωτήματα, εντεταγμένα στις εκάστοτε ειδικές ιστορικές συνθήκες:
Πώς μεγάλωσαν αυτά τα παιδιά;
Πώς αντιδρούσαν διαπιστώνοντας την αλλοτριότητά τους σε σχέση με το περιβάλλον τους, ή και την εχθρότητα στην οποία βρίσκονταν συχνά εκτεθειμένοι;
Ποιες προδιαθέσεις και τυπικές συμπεριφορές επηρεάζουν τις πράξεις τους, δεδομένου ότι οι γονείς τους προέρχονται από εχθρικά κράτη;
Ένιωθαν νοσταλγία για τον απόντα, άγνωστο πατέρα;
Πόσο δύσκολη αποδεικνύεται η αναζήτησή του και μαζί της η αναζήτηση της ταυτότητάς τους;
Υπάρχει κάποια σύνδεση με το γεγονός ότι ειδικά τα αγόρια εξελίσσονταν συχνά σε μαχητικές προσωπικότητες;